Kızamık, kızamıkçık ve kabakulak hakkında bilinmesi gerekenler

Kızamık

Kızamık, tüm vücutta döküntü ve yüksek ateşle seyreder. Hastalığın diğer belirtileri kuru öksürük, burun akıntısı ve sulu kızarmış gözlerdir. Ağız içinde “Koplik lekeleri” denen küçük beyazımsı noktalar görülebilir.

Kızamık, zatürre, beyin iltihabı, SSPE (Subakut Sklorezan Panansefalit), ishal ve malnütrisyon gibi ağır hastalıklara yol açarak çocuk ölümlerine ve sakatlıklara neden olabilir.

Kızamıkçık

Kızamıkçık, çocukluk çağının genellikle 1-3 gün içinde kendiliğinden iyileşen, hafif döküntülü hastalığıdır. Ancak, hamilelik esnasında geçirildiğinde düşüğe, ölü doğuma veya doğan bebekte anomalilere (sağırlık, körlük ve zeka geriliği) neden olabilir.

Hastalığın asıl tehlikesi, hamilelikte fark edilmeden geçirilse bile (%25-50 oranında döküntü olmadan geçirilir) bebekte bu ağır anomalilere sebep olmasıdır.

Çocuklar ve gençlerin aşılanması, onları yukarıda belirtilen doğumsal kızamıkçık sendromundan korur.

Kabakulak

Kabakulağın ana belirtisi, yanağın arkasına doğru kulak ile çene arasındaki tükürük bezlerinde (parotis) şişlik ve ağrıdır. Bir taraf diğerinden birkaç gün önce şişerek her iki parotis bezi tutulabilir ya da sadece bir taraf şişer. Bazen kabakulak parotis bezi yerine diğer tükürük bezlerini tutabilir.

Her üç kişiden biri, belirti olmaksızın kabakulak geçirir.

Ama bazen kabakulak, beyinde ve diğer organlarda iltihaplanmaya (beyin iltihabı ve menenjit) neden olabilir. Ergenlerde ve genç yetişkin erkeklerde testis iltihabına (orşit) ve nadir de olsa kısırlığa yol açabilir.

Neden aşı yaptıralım?

Kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı, bu hastalıklara karşı koruma sağlar.

Kızamığın neden olduğu ölümleri, SSPE gibi ağır hastalıkları, kızamıkçığa bağlı doğumsal anomalileri ve kabakulağa bağlı kısırlık ve menenjiti önler.

Kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşı uygulaması ile ABD ve gelişmiş batı ülkelerinde kızamık ve kızamığa bağlı SSPE gibi hastalıklar artık hiç görülmemektedir. Doğumsal kızamıkçık ve kabakulak da yok denecek kadar azalmıştır.

Kızamık – Kızamıkçık – Kabakulak Aşı Şeması

Kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı, bütün sağlıklı çocuklara, ilk doz 12-15 ayda ve tekrarı 4-6 yaşta (veya ilköğretim 1. sınıfta) 2 doz şeklinde uygulanır.

Tek doz aşı, kızamığa karşı yeterli korunma sağlamaz.

Kızamığa karşı korunma oluşması için, 1 yaş sonrasında 2 doz kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısının yapılması gereklidir.

İlk kızamık aşısı 9. ayda yapılmış olsa bile, 1 yaşından sonra ilave 2 doz kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısının yapılması gerekir.

Kızamık kızamıkçık kabakulak aşısı kimlere yapılmaz veya neden ertelenir?

Ateşli veya ateşsiz orta ve ağır hastalık durumlarında aşılama, iyileşene kadar ertelenir.

Kızamıkçık aşısı hamilelere yapılmaz. Kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı yapılan kadınlar aşıdan sonra en az 3 ay gebe kalmamalıdır.

Aktif tüberkülozu, lösemisi, lenfoması olan çocuklara ya da immün sistemi bazı nedenlere bağlı baskılanmış kişilere yapılmaz.

Yumurtaya karşı ağır alerji (anaflaksi) öyküsü olanlara kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı dikkatli uygulanmalıdır. Jelatine ve neomisine karşı ciddi alerjik reaksiyon öyküsü olan çocuklara yapılmamalıdır.

Kan (tam kan, plazma ve eritrosit süspansiyonu) ve kan ürünleri (immünglobulin ve IVIG) verilmişse, kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı 3 ay veya daha uzun süre ertelenir. Aşıdan sonra immünglobulin verilecekse, en az 2 hafta geçmelidir.

Kızamık – kızamıkçık – kabakulak aşısı yapılmasına engel olmayan durumlar

Hafif hastalık [hafif ateş (koltuk altı 38ºC altında), üst solunum yolu enfeksiyonu, hafif ishal]
Ailesinde ve kendisinde havale öyküsü olması
Antibiyotik tedavisi
Aşı içinde olmayan maddelere karşı alerji (örneğin penisilin alerjisi)
Süt emzirme
Prematüre doğum
Belirti vermeyen HIV hastalığı
Hasta ile temas

Olası Riskler

Kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısının yan etki oranı oldukça düşüktür.

Ciddi problemler nadirdir. Ateş, döküntü, yanaklarda şişme ve eklem ağrıları gibi hafif yan etkiler görülebilir.

Kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı yapılan çocukların %5-15'inde ateş, %5’inde hafif döküntü görülür. Ateş genellikle aşıdan 5-6 gün, döküntü ise 7-10 gün sonra görülür ve 2 gün sürer.

DİKKAT! : Kızamık, kızamıkçık veya kabakulak hastalığı geçirmek, kızamık- kabakulak aşısının yan etkilerinden çok daha fazla risklidir.

Kızamık, kızamıkçık veya kabakulaklı hasta ile temas durumunda korunma

Kızamıklı kişi ile temas durumunda, kızamık veya kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı yapılması koruma sağlar. Ancak, yeterli korunma sağlanması için aşının, teması takiben 72 saat içinde uygulanması gerekir.

Kızamıkçık veya kabakulak teması sonrası kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı yapılması, hastalığın ortaya çıkmasını engellemez.

Aşı sonrası çocuğumuzu nasıl koruyalım?

Başka bulgular olmadan, sadece döküntü olursa, tedaviye gerek yoktur, birkaç günde kendiliğinden geçer. Ateş ve ağrı için, parasetamol veya ibuprofen verilebilir.

Ne zaman doktora başvuralım?

Tüm aşılar için olduğu gibi, kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı için de birçok istisna ve özel durum vardır. Böyle bir durumda, en güncel bilgilere sahip olan doktorunuza başvurunuz. Çocuğunuzun aşısını kaçırdığınızdan şüpheniz varsa, aşılamadan sonra çocuğunuzda herhangi bir sorun olduysa, doktorunuzu arayınız